Extreme zeldzaamheid in de Weerribben

Met zo veel uren buiten én een drukke studie valt er bijna niet meer tegenaan te bloggen. Het voorjaar is echt begonnen, al is het nog wat voorzichtig. Echt warm is het nog steeds niet geweest en er zijn veel minder libellen dan normaal in deze tijd van het jaar. Maar het komt eraan. Nu een terugblik op een dagje libellen kijken anderhalve week geleden, op 6 mei in de Weerribben.

In 2015 kwam ik op NJN-kamp voor het eerst echt in aanraking met libellen. En dat heb ik geweten. Ik heb in de eerste jaren veel geleerd, in 2018 binnen een jaar maar liefst 66 van de 67 mogelijke soorten gezien en in 2019 mijn eindwerkstuk geschreven over de groene glazenmaker. Dat ik tegenwoordig veel met reptielen bezig ben doet niks af aan mijn liefde voor libellen.

De nummer 67 van 2018 zag ik een jaar later, in de Weerribben. De extreem zeldzame donkere waterjuffer, die enkel in één watertje in de Weerribben leeft. Ook in de rest van Noordwest-Europa komt de soort nauwelijks voor. Omdat het een kwetsbaar gebied waar de zeer kritische soort leeft, is het niet openbaar toegankelijk. Gelukkig is er voor de echte libellenfanaten elk jaar een excursie onder leiding van de boswachter. Die vindt al vroeg in het jaar plaats, omdat het één van de eerste soorten is die vliegt in het jaar en bovendien maar een korte vliegtijd heeft. In 2019 was ik erbij en zag ik één donkere waterjuffer. Omdat dat nog niet echt bevredigend was ging ik dit jaar maar weer eens mee.

Met het OV vanuit Amersfoort was het goed te doen. Omdat ik mee ging met de middagexcursie had ik ’s ochtends nog even tijd om onderweg in het Woldlakebos, een fantastisch libellengebied aan de rand van de Weerribben, te kijken. Ik had nog amper een libel gezien dit voorjaar, maar de wolken smaragdlibellen hier waren echt indrukwekkend. Bij vele honderden vlogen ze rond de bosranden. Dat is iets wat je zowat alleen in de Weerribben kan zien. Verder was het wat soorten nog wat mager. Het was ook nog erg vroeg in het jaar, in combinatie met een erg laat voorjaar. Wel zag ik mijn eerste glassnijders, grote roodoogjuffers, glassnijder en bovenal een paar noordse winterjuffers.

Dan de excursie. We vertrokken met zo’n 20 man in een boot vanuit Kalenberg, op naar de beroemde locatie. Mijn doel was om de eerste donkere waterjuffer te vinden voor iedereen de boot uit was. Dat lukte bijna. Vrijwel direct na een verhaaltje van de boswachter zag ik een vrouwtje kort op een sprietje zitten. Ik riep dat ik er eentje zag, maar bijna niemand hoorde me. De oudjes waren niet echt scherp. Een paar geluksvogels kwamen wel kijken en zagen hem ook. Daarna was hij verdwenen en ging ik op zoek naar de volgende.

Het duurde best wel even voor de tweede werd gevonden. Dat waren twee mannetjes bij elkaar. Iedereen dook er bovenop, dus ik besloot mijn ‘eigen’ te gaan zoeken. Vijf meter verderop vond ik een vrouwtje, riep dat, en de groep splitste zich op. Dat scheelde iets.

Gelukkig voor alle zenuwachtige fotografen kwam het allemaal goed. We vonden een stuk waar er best veel bleken te vliegen, al was het nog steeds goed zoeken tussen de andere juffers door het onopvallende gedrag. Maar het waren er genoeg en de zon kroop steeds meer achter de wolken waardoor de juffertjes een stuk rustiger werden.

Nu de mensen én de juffertjes kalm aan deden had ik uitgebreid de tijd om deze echte pronkstukjes van de Weerribben goed te fotograferen en te bekijken. Het is een heel apart juffertje. Donker, uiteraard, maar de lichte delen van het mannetje zijn fel chemisch zeegroen. Een heel aparte kleur die geen enkele andere juffer in onze omgeving heeft. Het mannetje heeft bovendien vreemde grote achterlijfsaanhangsels waardoor eventuele twijfel gelijk van de baan is. Het vrouwtje is lastiger te herkennen, die kan veel op een variabele waterjuffer (heel algemeen ter plaatse) gaan lijken. De donkere waterjuffer is alleen iets kleiner en heeft een net wat ander vormpje op segment 2 en 8. Zo zijn er nog wat subtiele kenmerken.

We kregen met onze excursie een ware show voorgeschoteld. Alles bij elkaar zagen we zo’n 30 donkere waterjuffers, een enorm contrast met vier jaar geleden. Misschien was het een beter jaar nu, misschien hebben we toen gewoon pech gehad. Hoe dan ook, ik heb het beestje nu eindelijk goed gezien!

Op de terugweg kreeg ik een lift naar station Steenwijk aangeboden, zodat ik er niet helemaal heen hoefde te fietsen met wat onweersbuien in aantocht. Dat laatste viel uiteindelijk wel mee, maar ik kon de anderen wel mooi een groepje noordse kwikstaarten aanwijzen dat ik ’s ochtends vanaf de fiets had gezien. Een leuke bijvangst na een fijn dagje libellen kijken. Het kan weer!