Leven en dood: rewilding in het Groene Woud met ARK

In het prachtige Nederland heeft de natuur het zwaar te verduren. Ze moet het opboksen tegen de wil van de mens: verstedelijking, industrie en intensieve landbouw. Bewust én onbewust is en wordt de natuur verslechterd. Gelukkig waait er ook een frisse wind. ARK Rewilding Nederland zet zich in voor natuurontwikkeling en het herstellen van een goed functionerend ecologisch systeem. Met kleine ingrepen proberen ze natuurlijke processen nieuw leven in te blazen zodat er uiteindelijk een gezond natuurgebied ontstaat dat nog amper menselijk beheer nodig heeft. Dit gebeurt onder andere op voormalige landbouwgronden, bij voorkeur tussen twee verschillende natuurgebieden in om de verbindingen tussen populaties en systemen te leggen.

Met de NJN namen we dit weekend een kijkje in de keuken van ARK. Op een speciaal georganiseerd kamp zijn we geïntroduceerd in de filosofie en werkwijze van ARK en hebben we het werk in uitvoering in het Brabantse Groene Woud bekeken.

Op zaterdag kregen we een rondleiding van Thijmen in een gebied dat slechts enkele maanden terug tot natuurgebied gepromoveerd is, vanuit een monocultureel grasland. Nu al was de invloed van ARK enorm. Sloten die voor afwatering dienden waren grotendeels gedempt waardoor het gebied veel natter was dan voorheen, er zijn plassen uitgegraven en dat resulteerde in een paartje kleine plevieren, verschillende kieviten, bosruiters, groenpootruiters en witgatjes die er foerageerden. Aangereden wild wordt in het gebied teruggegeven aan de natuur en levert voedsel voor de oranje aaskever en rimpelige aaskever, doodgraver en diverse andere insecten die de afbraak verzorgen. Het oranjetipje fladdert rond op de pinksterbloemen en een paartje geelgorzen liet zich mooi zien.

In het naastgelegen perceel kregen we als kers op de taart de zeldzame eenbes te zien, die in het rabattenbos groeit en prachtig in bloei stond.

In de middag was slecht weer voorspeld en onder genot van een kopje koffie gingen we in het café verder praten over rewilding, ecosystemen en het werk van Melanie, die vandaag de hele dag met ons mee was, en haar collega’s van ARK. Het weer was eigenlijk prima, maar de plek waar we zaten ook en de gesprekken heel interessant. We eindigden de middag met een kort rondje door een prachtig stuk rabattenbos met een weelderige ondergroei, veel muggen en meer dan genoeg dood hout, waar ook weer meer dan genoeg leven in en onder te zien was.

De avondexcursie was pas echt geslaagd. Met een excursieleider van het Brabants Landschap gingen we op zoek naar de edelherten die door ARK waren uitgezet. De excursie begon al goed omdat we ze op de heenweg vanaf de fiets al zagen staan, maar ook daarna was het zeer geslaagd. We zagen diverse groepjes edelherten, van redelijk dichtbij ondanks de grote groep. Het natuurlijke gedrag was echter goed te zien, ze waren duidelijk op hun hoede voor ons. Postend bij een dassenburcht in de late schemering zagen we zelfs een das rustig rondscharrelen op een meter of 25 afstand! Eerst mooi door de verrekijker, daarna met de warmtebeeldcamera van de boswachter. Intussen vloog er regelmatig een houtsnip over en liet een bosuil zich duidelijk zien en horen. Helaas had ik geen camera meegenomen vanwege de regen aan het begin van de excursie en omdat het toch snel donker zou worden. Geen plaatjes deze keer dus.

Om de avond helemaal af te maken begonnen overal om ons heen grote koren boomkikkers op gang te komen, die een sfeer van een mooie zomeravond met zich meebrachten. Ondanks de kou. In een poeltje vond ik in het donker nog verschillende boomkikkers, kleine watersalamanders en kamsalamanders. De rest begon wat ongeduldig te worden, maar ik vond het eigenlijk net leuk worden. Samen met de rest van de excursie natuurlijk.

Op zondagochtend gingen we nog even op zoek naar het meest tot verbeelding sprekende diertje van het weekend. We hadden al een paar keer gehoord van dit bizarre oerkreeftje, de trots van het Groene Woud. Maar alleen al om de naam wilde ik het gezien hebben: het oranje-blauw zwemmend geraamte. Een zeer zeldzaam zoetwaterkreeftje van ongeveer 3 cm, dat zich in de extreme omstandigheden van het rabattenbos weet te handhaven. De omstandigheden zijn vrij donker, zuurstofarm en bovendien vallen de rabatten meestal droog in de zomer. In de winter kunnen de kreeftjes dan rondzwemmen en laten ze zich zien.

Ik was erop gebrand het diertje te vinden we schenen laat in het seizoen te zijn, dus terwijl iedereen nog met de fietsen bezig was liep ik al naar het water. Ik keek naar beneden, zag gelijk twee rare wezentjes zwemmen en schepte ze op. “Ik heb ze!” – terwijl ik snel mijn cuvet uit mijn tas haalde. En daar waren ze dan: de meest bizarre en beestjes die ik ooit heb gezien. Van ze zijkant prachtige kleine oranje kreeftjes, met kleine tentakeltjes waarmee ze zich ondersteboven voortbewegen. Veel vrouwtjes droegen eiklompen bij zich.

Het bleek eigenlijk niet zo moeilijk te zijn. Toen ik weer in het rabat keek zag ik ze overal zwemmen. En van boven zag ik hoe toepasselijk de naam eigenlijk is. Het oranje kreeftje met blauwachtige pootjes en een lengtestreep bij de vrouwtjes leek van boven in het donkere water net een geraamte dat net onder het oppervlakte zweeft. Een bizar gezicht van dichtbij. Bijna nog mooier dan in het aquarium, waar je het beestje vooral van de zijkant ziet voortbewegen.

De vangst van dit bizarre oerkreeftje was voor ons een echte kers op de taart na een onwijs leuk weekend. Met natuurlijk heel veel dank aan de medewerkers van ARK en het Brabants Landschap die ons hebben rondgeleid, in gesprek zijn gegaan en een kijkje in de keuken hebben gegeven. Echt heel tof!