JFK Natuurblog

Het is 28 juni, ik ben net weer terug in Nederland na het prachtige fietsavontuur in Duitsland met Hendrike. Ik heb nog niks van betekenis gedaan, en vooral uitgerust, maar omdat dit de tijd is dat de ransuilen in het Binnenveld ook al vóór zonsondergang beginnen te jagen om voldoende muizen te kunnen vangen voor de al grote jongen, ga ik in de avond nog op pad. Met een nieuwe telelens bovendien, de nieuwe versie van de Canon 100-400mm-lens. Een enorme verbetering ten opzichte van de eerste moet ik zeggen. Dat zou deze avond ook blijken.

De ransuilen zijn er. En hoe. Rustig vliegen er een stuk of vier vogels boven het veld op en neer, de boel afzoekend en af en toe duikend naar een muis. Samen met een paar wandelaars ben ik getuige van een ransuil die vlak naast de weg in de slootkant duikt en na een tijdje met een dikke veldmuis weer omhoog komt. Het is een schitterende show tijdens het ‘golden hour’, het laatste uur voor zonsondergang met het mooiste zachte zonlicht van de dag. Na een tijdje besluit ik dat het mooiste licht verleden tijd is en wil ik eigenlijk net naar huis gaan. Als een vrouw mij aanspreekt. Ze vraagt wat er te zien is.

In het gesprek dat ontstaat vertelt ze dat ze net een woudaapje heeft gehoord, een paar kilometer verderop langs het Valleikanaal, aan de rand van de Binnenveldse Hooilanden. Een woudaapje? Ik kan het bijna niet geloven. Dit kleine en zeer verborgen levende reigertje is sowieso al zeldzaam in ons land, en in mijn omgeving wordt er hooguit ooit in de trektijd eentje gezien. Hoewel ik inschat dat deze vrouw niet zoveel van vogels weet en de waarneming onwaarschijnlijk lijkt, is ze erg overtuigd. En eerlijk, er zijn amper geluiden te bedenken die op dat van een woudaapje lijken. Ik besluit dat het naar huis gaan nog wel even kan wachten en ik ga zo snel mogelijk naar de beschreven plek. Tenslotte staat het woudaapje al sinds ik een vogelboek heb hoog op mijn verlanglijstje om te zien en die kans lijkt nu letterlijk en figuurlijk heel dichtbij.

Aangekomen bij de betreffende rietkraag tref ik vier andere jongens. Ze zijn niet bekend in de omgeving en ook geen ervaren vogelaars, maar ze zijn ook erg overtuigd dat ze zojuist een woudaapje ontdekt hebben op deze plek. Ze hebben hem nog niet gezien, alleen gehoord. Het beestje is inmiddels al een tijdje stil. De jongens vertrekken en ik blijf alleen achter.

En ja, na een aantal minuten hoor ik plotseling een opvallend geluid. Niet heel hard, wel heel doordringend en best dichtbij. Het zit een beetje tussen een blaf en een kwaak in. En overduidelijk een woudaapje! Wat een bizarre ontdekking is dit! Snel maak ik wat geluidsopnamen als bewijs en speur intussen het riet aan de overkant af in de hoop een glimp van het kleine reigertje op te vangen. Een bekende die voorbij komt skeeleren geef ik een seintje dat hij moet stoppen. Nog terwijl ik hem vanaf mijn uitzichtpost op een paal vertel over deze zeldzaamheid zie ik het woudaapje op nog geen twee meter van mij vandaan opvliegen en de rietkraag volgen naar de overkant. Hij zat pal voor mij! Doordat hij heel laag zat was het geluid heel lastig te lokaliseren. Snel gaan we met het reigertje mee langs de rietkraag en wachten op een nieuw teken van leven. Hij begint weer te roepen.

Inmiddels is het echt al behoorlijk donker. De zon is al een tijdje onder. Maar dan, voor de verlichte sterflats in de verte, begint het woudaapje omhoog te klimmen. Stapje voor stapje komt het beestje tevoorschijn. Amper groter dan een merel is hij, met flinke klauwen waarmee hij meerdere rietstengels tegelijk grijpt om er niet doorheen te zakken. Hij is beige gekleurd, met zwartwitte vleugels. Maar wat hem echt mooi maakt is zijn kleurrijke snavel, met een verloop van knalroze naar oranje, wat erop duidt dat het een mannetje in baltskleed is. Hij heeft nog geen vrouwtje gevonden en is daarom aan het zwerven gegaan. Een wanhoopsdaad om in het late broedseizoen nog een alleenstaand vrouwtje te vinden. Waarschijnlijk een vrij kansloze missie.

En wat een wonderbaarlijk vogeltje is het woudaapje ook! Overdag krijg je hem niet te zien en ’s avonds alleen met heel veel geduld, maar omdat hij klein is en diep in het riet verscholen zit kan je hem haast niet zien. Slechts af en toe, en dan vooral pas vlak voor of zelfs na zonsondergang, klimt hij soms als een echte acrobaat naar boven om vanuit de rietpluimen zijn omgeving in de gaten te houden. Niet voor niets is zijn bijnaam ‘rietaapje’. Maar ook in het donker zijn zijn bewegingen behoedzaam om zo min mogelijk op te vallen. Als er een ransuil laag over de rietkraag zweeft strekt het aapje zijn lange hals om één te worden met de rietstengels. Ik denk dat de enige manier om hem te zien te krijgen op het geluid afgaan en heel lang wachten is. Of je moet echt stom toevallig zo’n diertje tegen het lijf lopen.

Als klap op de vuurpijl gaat het woudaapje ook nog zitten roepen bovenin de rietkraag. Het is al zo donker dat ik hem zelf niet eens zo goed meer kan zien, maar mijn mooie nieuwe telelens kan hem redelijk in beeld brengen, met de lichtjes van de stad op de achtergrond. Te zien is dat hij zijn keel opblaast en zonder zijn snavel open te doen het maffe geluid produceert. Ik vind het beestje echt ongelooflijk fascinerend, ik geniet enorm van het moment.

Met de nieuwe vondst groeit nu ook het verlangen om het woudaapje ook écht goed op de foto te krijgen. De plaatjes zijn wel aardig, maar met betere lichtomstandigheden is het niet moeilijk om hem beter vast te leggen.

Daarom ga ik de volgende avond terug. Ik heb alles wat ik wilde doen aan de kant gelegd, dat moet maar even wachten. Al rond half negen sta ik op de plek waar ik het woudaapje gisteren vond, zo’n anderhalf uur voor zonsondergang. Vanaf de fiets hoor ik hem al roepen, dus ik weet dat hij er nog is. Nu nog zien. Af en toe zie ik aan de overkant van het water het riet bewegen, maar daar wemelt het ook van de kleine karekieten, blauwborsten en rietgorzen, dus zeg het maar… Ik heb het geval bewust redelijk stilgehouden om het zeldzame beestje zijn rust te gunnen, maar een paar mensen die ik vertrouw heb ik wel getipt. Zo sta ik er met nog twee liefhebbers te wachten op beweging. Zo nu en dan horen we het woudaapje roepen en hij verplaatst zich duidelijk door het riet, maar tot nu toe te laag om hem te zien te krijgen.

Het moet nu niet te lang meer duren, anders is er ook vandaag weer te weinig licht voor goeie foto’s. Alsof het woudaapje mijn gedachten leest zie ik plotseling een beige met zwart lijfje door het riet lopen, heel laag, amper zichtbaar. De mensen naast mij hebben nog niks gezien. Precies op de plek waar ik al bijna een uur af en toe het riet zie bewegen en waar óók de hele tijd karekieten rondvlogen. En een paar tellen later begint de kleine reiger langzaam aan de klim naar boven.

Eerst zit hij nog behoorlijk tussen de rietstengels, maar stapje voor stapje komt hij verder omhoog, tot hij weer helemaal bovenin zit mooi te zijn. Rustig kijkt hij wat om zich heen, de omgeving in zich opnemend. Hij ziet er enorm relaxed uit. Een paar minuten lang kijkt hij ons een beetje aan. Dan spreidt hij zijn vleugels en vliegt een stukje langs het water. We zien hem niet landen, maar weten waar hij ongeveer moet zijn.

Na een tijdje vinden we hem terug. Het is inmiddels na zonsondergang en we vinden hem niet door zijn roep maar door het bewegende riet. Aan ónze kant van het water. We horen hem pal voor ons door het riet sluipen, behoedzaam, om niet te veel herrie te maken. Maar riet is nou eenmaal niet zo stil als je het beweegt. We vergapen ons aan het beestje dat zó dichtbij is terwijl we hem met geen mogelijkheid kunnen zien. Een mysterieus gebeuren. Na een tijdje is hij er weer klaar mee en vliegt naar de overkant waar we hem in het laatste licht nog even in het riet zien zitten.

Ik ben de hele wereld vergeten, helemaal opgegaan in het moment. Als je me had gevraagd hoe laat het was, had ik geen flauw idee gehad. Een enorme wens is uitgekomen. Een woudaapje, geweldig gezien en gehoord en zonder opdringerige fotografen zoals dat op de bekende broedplaatsen schijnt te gebeuren. Een privéshow voor mij en een select groepje liefhebbers. Wat houd ik toch van zomeravonden als deze. En het woudaapje. Het woudaapje!